Chile: Yatiqirinakan Arsusipxatapa Ciencias Sociales Uka Yatichäwin Pachanak Pisiqtayataplayku

Imagen de autor, Juan Arellano

Chileno yatiqirinakax kayukiw waranqa jila tupunak sarapxi, yatiyawix ukwa uñt’ayi,yatichäwinakan chanipax Chile markanx ancha jilawa ukatwa wali qhurut arsusipxi, ukampirusa jichhakiw jilïr irpirinakax (autoridades) aruskipapxi, ciencias sociales uka t’aqan pisiqtayatapata, matamaticamp lenguajempir pachanaka jiljatayañataki. Sebiastián Piñera E. blogupan reforma educacionalan amtäwipawa. Mä post presidencia de Chile ukan amtawipan turkakiptawiw uñt’ayasi:

“Con este proyecto, se incrementará la subvención escolar preferencial para los alumnos más vulnerables hasta casi duplicar la subvención regular y generará cambios curriculares para fortalecer el aprendizaje, incluyendo más horas de lenguaje y matemáticas.”
“Esta reforma se hace cargo del momento, y apuesta por el uso de las nuevas tecnologías en las salas de clases y en los hogares, ya que habrá material pedagógico disponible en forma gratuita por internet”

Aka amtawimpix yatichäwix wawanakatakix askinjamaspawa, yatiqawiruw yanapt’aspa matemática, lenguaje t'aqanar pachanak jilxatayañaxa.»
Aka reformax chikanchasiwa, machaq uñstir yanakaruw yatiqañ utanakan ch’amanchi internet ukatakix inakiw yatichañ yänakax utjäni».

Cristián Cox, Centro de Estudios de Políticas Prácticas Yatichäwi ukan irpirix kimsïri diario ukan Ciencias Socialesampix yatiqäwiruw mayachthapi kunjamatans mä markjamax uka amuyunakapwa uñt’ayi:

Historia y Ciencias Sociales es el área que organiza los contenidos y experiencias de aprendizaje para la convivencia con los otros, cercanos y distantes, que ofrece los relatos fundamentales de lo que somos como nación, y que genera los fundamentos tanto de la lealtad con el orden político como de su crítica. Es, en suma, el área de la experiencia escolar que forma para el civismo y la ciudadanía. Aquí no basta “dictar materia”: lo que el currículum plantea es el trabajo de documentación histórica, discusión de evidencias y marcos interpretativos, producción de ensayos y debates. Todas actividades que requieren más tiempo, no menos, que la pedagogía tradicional. Junto con el recorte objetivo de 200 horas, el mensaje es claro: la formación ciudadana no es importante.

Historia, Ciencias Sociales uka t'aqanakax yatxatäwit yaqhanakatak luräwinak apthapi, aski yatxatataw yatichäwitakix ukapacharak markachirinakatakisa. Akanx janiw yatichañakikiti kunjamti currículum qilaqatanx sisk jall ukjamaru. 200 pachanak yatichaw amtax qhan saski.

Gonzalo Tapia diario El Dia blogupanx uñt’ayiwa Piñeran yatichäwin pachanak pisiqtayaw amtawipxata.

- Aumento en las horas de clases en Lenguaje y Matemáticas. Concuerdo plenamente con ello, es necesario, pero debe buscarse otros mecanismos para ajustar el Plan de Estudios, nunca en desmedro de la asignatura de Historia. Jamás.

Lenguajempin matemeticampin yatichawinakan pacha jiljatawix askiwa, ukampirusa yaqha thakhinakaruw Plan de Estudios ukatak munasi, janipuniw historia uka t’aqax makhatkiti.

Akatuqitx Santiagunx mä qutu yatichirinakamp yatiqirinampix unxtasiwimpiw sartasiñatakiw amtapxi, yatichäwin pachanakapar pisqtáwit kutkatayañataki. Nayrurunakax yatiqirinakax Serena, Pedro de Valdivia jach’a yatiqañ utatx uka jan walt’awitx sartasiwapxarakitanawa. Ukampisrus janiw karawinirunakamp jan walt’ayatañ lup’ipkanti. Pä witiyuw uka sartasiwit uñt’ayasi:

Sartasïwix 15ni llawintatampiw tukuyi, yaqhipanakax 5nitakwa arsupxäna. Blog cores mä yatiya Facultad de Filosofía ukatx humanidades UCH uñt’ayapxäna, sartasiwitx kamsapkanti taqi ukanaka:

Cabe señalar que los manifestantes en todo momento marcharon por la vereda del sector sur de la Alameda, tal como había sido acordado … con el Capitán Rodríguez de la Prefectura Central de Carabineros. […]

Mientras se sucedían los últimos discursos en un clima entusiasta pero sereno, una delegación de diez académicos … se dirigió a las dependencias del MINEDUC a hacer entrega de la Declaración … pero cuando se encontraban haciendo ese trámite, estallaron incidentes debido a la actitud de los efectivos de Fuerzas Especiales de Carabineros presentes en el lugar que, desconociendo el acuerdo previo … pretendieron -sin que mediara la más mínima provocación por parte de los manifestantes- que los centenares de personas reunidas en el bandejón central de la Alameda despejaran el lugar.

Testigos presenciales, entre ellos varios académicos de la Universidad de Chile y de otras universidades, aseveran que apenas la delegación de profesores se encaminó al Ministerio, los carabineros empezaron a hacer uso del carro lanzaaguas y de gases lagrimógenos para disolver a quienes pretendían seguir manifestándose pacíficamente sin molestar ni interrumpir el tránsito de vehículos ni de peatones.

Uñt’atwa, sartasiwix Alameda uksa aynachawjwa sarapxana, kunjamati amtatak ukjamarjama …. Capitan Rodriguezamp Prefecturamp jas ukanak. […]

Ukjamax aruskipawiw utjana tunka delegación satax MINEDUC tuqir arunakap ist’ayiriw sarapxi…Fuerzas Especiales de Carawinirunakaw ukatuqinx jan walt'ayapkanti.

Uñjirinakamp jach’a yatiqañ utatx yatichiorinakamp yatiqirinakampix Ministerioruw puripxi, ukatx karawinirinakax umampiw chixayañ kañaskump gases lagrimogenos taqi ukanakwa apsunipxäna sartasirinakar yanqhachañataki, ukjamat jan thakhinak jist’antapxañapataki.

Chilena oposición política concertación, Piñera irpirin amtäwinakapampix wali jan walt’ayatawa, ukampis janiw ukakikiti; quinto poder satanx uñjasiwa yatichäwi machaq qilqatanaka, reforma educativa uksataki,arsüwinakaw utji.Facebook: Historiamp Ciencias Socialesampin jan pacha pisiqtayawi,

Juan Arellano jilax Santiagunkanwa uka unxtasiwinakanxa, pä witiyu waruqi aka post ukataki. Aka post ukax Global Voicesatakiwa; nayräir post ukax Globalizado ukan jikjatasi.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.