Colombia: Mä jach'a thakhi mä suma sarnaqäwiru?

Aka qillqatax Relaciones Internacionales ukat Seguridad ukxat qillqt'atawa.

Colombian Armed Forces

Fuerzas Armadas Colombianas. Foto de Chairman of the Joint Chiefs of Staff en flickr (CC BY 2.0)

Janir willjktipan aka machaq mar sarqatarusti, columbiankir pallapallanakax mä ch`axwaw phusilanakamp khaysa fuerzas armadas (FARC) uka jaqinakar qallantawayapxatayna Kha Chigorodó noroeste colombiana. Aka Ch`axwäwix qallantawayiw kunawrasatix Elda Ramires (sutichata Mayerly sasa) aka warmix farc ukan jiliri p’iqinchiripawa, jupax mä chacharuw druga alirikaspasa ukjamarus alañs uka jaqix munkaspa ukjam amuyatayna ukjam amuyasinsti uka chachar jawsatayna. Druga alir jaqisti janiw narkutrafikantikataynati kunatix jupax policía encubirto ukataynawa, ukat uka ch’axwawix tunka pusini guerillas FARC jaqinakaw jiwaqawayapxi.

Phusilanakamp Ch’axwawix qalltawayiwa kunawrasati colombian jiliri p’iqinchiri tatamp farc ukankir jaqinakamp mä aruskipawinkasipkana ukja. Uka aruskipawisti qalltasiwayanwa maymara pä waranqa tunka mayan mallki phaxsina. Nayrar suma sarantayañatakix, pä tunka uru saraqatar lapak phaxsit saraqataru FARC jaqinakax qhananchawayapxanwa sayt’ayaña uka ch’axwawi.

Colombiano irpirin alto el fuego roto satak ukanakax colombianos bloguerunakaruw jan wali arxayäna. Jisnawa mayni bloggerux Colombia markanx arst'iwa kunats phisqhïr FARC ukax wali asxarapachäna:

El frente 5 de las Farc era una especie de escuela de formación de terroristas. Desde Efraín Guzmán hasta Iván Márquez, y desde la hoy desmovilizada “Karina” hasta el aún alzado en armas alias “Manteco” [en], han pasado por el 5° frente de las Farc, una estructura guerrillera vieja y belicosa que la madrugada del 31 de diciembre recibió otro golpe por parte de la Fuerza Aérea Colombiana en la “Operación Fortuna”: un bombardeo que dejó al menos 14 bandoleros muertos y devuelve la esperanza de seguridad necesaria a los habitantes de una zona estratégica como es el Eje Bananero, que además linda con el corredor que va desde la Serranía de Abibe y cruza siguiendo la ruta del Río Sucio hasta el Atrato Medio.

P’iqinchir quinto Farc ukanakax mä terroristanakan yatiqañ utapakaspasa ukjamanwa . Efraín Guzmán Iván Márquez, ukjamarus “Karina” Alias “Manteco” [en] satat saraqawayxiwa phisqa p’iqinchirinaka FARCaru, jaya pacha tama jan wali guerrillanakax aka willjta tunka kimsan janir mar tukuykipan diciembre phaxsin mä jan walt’aw katuqawayapxi khä Fuerza Aerea colombianunakata “operación Fortuna” sata: mä bombardeox tunka pusini jan wali jaqinak jaytawayi jiwata, ukat mä kusisiwi puqut muxsa achu lurir jaqinakar churawayi kunati puqut achuyirin urqipanakax jikkatasiwayiwa kä serranía Abibe ukjamarus jaqkattiwa jawira Suciot Atrato Mediokama.

Maysatxa, Camilo Raigozo aynacht’awayiwa jiliri p’iqinchir Santos kusisiñapa, kha guerrillerunakar jiwayaratampi ukar k'umi:

El régimen que encabeza el presidente Santos se ha negado a parar la orgía de sangre y muerte que enluta al pueblo colombiano, al no aceptar una tregua bilateral del fuego, ni siquiera para navidad y año nuevo. La insaciable sed de sangre de quienes detentan el poder lo impide.

Khä régimen p’iqinchir Santos tatax janiw jaysawaykiti kha wila wartawi, ukarusti llakimpi colombianunakar apxatawayi. Janiw aka amtawi bilateral ukar iyaw sañ munkiti. ni navidadak ukjamararus machaq mar katuqañatakisa.

Horacio Duquex kimsïr yatiyawin jiskt’asiwa aka unilateralxat ukar Farc ukampita:

Tal parece, por los datos que entregan los expertos [en] que hacen un seguimiento detallado de los combates, que en los primeros 30 días el éxito ha sido rotundo. Se pasó de 190 combates y enfrentamientos mensuales a 26, 23 de los cuales tienen su origen en los grupos ajenas a los diálogos de Cuba. (…) Incluso las empresas petroleras y las que explotan minerales han reportado un ambiente de mucho menos hostilidad.

Ukax amuyasiwa, yatiyaw jaqkatir yatxatat jaqinakax sitat arkapxi aka ch’axwawinakaru ukat ukjamarjamaw aka kimsa tunk urunakax wali aski yatiyawinak utjana. Ukjamarus jaqukiptawayiwa mä patak llatunk tunka ch’axwawinakaru sapa phaxsi kha pä tunka suxtanita uka pä tunka kimsa tunkata aka sartawinakax cubat jutataskaspasa ukjamawa, ukjamarus empresa petrolerunakamp qhuya apsurinakampix sapxiwa janiw kuna uñisiwis aksana utjiti, sasa.

Fernando Doradox mä conveniencia aka ch’axwawitak qillqawayi:

De mantenerse o alargarse el período del cese de fuegos – más allá de la época navideña y festiva – la guerrilla de las FARC le estaría colocando toda la presión al gobierno de cara a concertar un cese de fuegos bilateral, lo que le daría mayor empuje al proceso de Paz.

Ch’axwaw nayrar sarantatapat aka navidad urunakanxa Guerrilla Farc ukankirinakax jilir p’iqinchir tatar wal jiykataspasa ch’axwaw sayt’añapatak ukar nukt’atakaspasa suma sarnaqañatak utjkaspa ukjamaw amuyasi.

Amuyatjamarux colombia p’iqinchir tatax FARC jaqinakarux aynachat’ayañ munaspa yaqha kast amuyt’awinakampi. Uk lurasinsti FARCankirinakax jisk’ar tukuyatapxaspaw jan arskiri. Aka amuyt’awix nayrar sarantayataspawa aka pä waranqa tunka kimsa marana, suyt'äwix [eng] (lapaka) phaxsin mä askichäwir puriñatakiwa.

ISN logoAka qillqatax español arur árabe ukat francés ukar jaqukipatawa International Security Network (ISN) ukata. Aka qillqatax publicado primero [en] en el ISN blog [en] ukankiwa, akanw [en] niyas ukakipkanak uñjasma.

1 Amuy qillqata

Aruskipäwir chikancht'asima (unete a la conversación)

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.