México: ¿Sartasiwix nuwasiñ tuqitat jan ukax Gubierno tuqitacha?

Pacha uru suxta llamayu phaxsi pä waranqa tunka mayani maranxa, waranqha markachir mixikanunak ukhamaraki yaqha markanakankiris Nueva York, Buenos Aires, Paris ukat Madrid uka markanakaxa mistsuwayaqpxatanaw unxtasiwinakaru jan nuwasiwi utjañapataki. Yaqhipax mayipxanwa Felipe Calderón markan jilir iiptirix jaytxañapa. Kunatix jupax janiw kuns lurawaykataynati yanqhachaña ukhamaraki wila wartawi uka tuqinakatxa, ukham sasaw yatiyapxi khaysa BBC tuqinxa.

Javier Sicilia, sikt'irit irnaqirin wawapawa achuqa phasi tukuy aka maratxa wal ch'amañchawayatayna jan utjañapataki aka nuwasiwinakax ukhamaraki sartasiwinaka utjañapataki.

Mexicanos protestando contra la violencia en el Zócalo en Ciudad de México. Alberto Millares, Copyright Demotix

Markachirinakan arsuwipanakax ratukirakiw taqi blogs uksanakan uñstawayana. Víctor Hernández ukan arsuwipax uñstawayiwa blog Michoacán en Resistencia sutinchatatuqina, kunatix jupax kusist'awayatanawa, pashp markachirinak sartasitapata jan yaqha jilir irnaqirinakan ch`amañchata.

Le aplaudo a la marcha contra la violencia que se llevará a cabo hoy en diversos estados de la República el ser auténticamente ciudadana. Fue convocada por el escritor Javier Sicilia, pero su organización y difusión la hizo la gente, principalmente de clase media, por medio de redes sociales y sin la ayuda de los medios.

Por primera vez la clase media se organiza para exigir un alto a la violencia sin ser convocados a ser parte de un acto mediático de la derecha. Lo hizo la gente por si misma.

Ukhamarakiw t'axllirt'awayatana, aka sartawirux jan nuwasiwi utjañapataki, ukat aka unxtasiwinakax lurasiwayaniwa taqiwx markanakana sarakiwa. Javier Sicilia uka jaqiw yatiyawinaq yatiyawayatäna, ukat juk'amp pachpa pisin jakir jaqinakarakiw yatiyasiwayapxatana khaysa tiliwisiun tuqinakata jan uka tuqi irnaqirinakampi yanapt'ata.

Akax nayrir sartasiwiwa pisi jakirinak tuqitxa aka nuwasiw sayt'ayañataki aka sartasiwix lurawayapxiwa jan khitin chamanchata.

Javier Hernández Alpízar, blogutak Zapateando2, satak ukatakixa sawayatanawa Siciliaxa, jaqiw apanaqawayi jilir irnaqirinakaru ukhamaraki yanqhachir jaqinakarusa, ukat sartasiwinakac utjatapa.Ukatsti Hernadez Alpizar sawayarakitaynawa:

La carta, que se está convirtiendo en un documento que encarna la indignación de muchos, dice con palabras fuertes y claras lo que muchos ciudadanos ahora también suscriben: “Estamos hasta la madre de ustedes, políticos –y cuando digo políticos no me refiero a ninguno en particular, sino a una buena parte de ustedes, incluyendo a quienes componen los partidos–, porque en sus luchas por el poder han desgarrado el tejido de la nación, porque en medio de esta guerra mal planteada, mal hecha, mal dirigida, de esta guerra que ha puesto al país en estado de emergencia, han sido incapaces –a causa de sus mezquindades, de sus pugnas, de su miserable grilla, de su lucha por el poder– de crear los consensos que la nación necesita para encontrar la unidad sin la cual este país no tendrá salida (…)”.

Laphir qillqata uka tukumintux tukusiskiw ma kulirawiru,ukat sapxarakiwa qhuru arunakampi “nanakax qarxataxaptu jumanak pulitikunakatxa ukhamaraki ukankir irnaqirinakampisa, kunatix jan suma irnaqatata, janiw kusapkayatati akanak sayt'ayxañatakix. Kuntix aka markax munki nayraqatar sartañatakix jan ukasti janiw nayraqatar mistkaniti”.

Jenaro Villamil bloguer ukahamarak yatiyir jilax tuka waraqa jaqiw Mixiku markanx unxtasipxi sasaw yatiyatana. Villamil uka jaqitakix qhanatanaw kunats uka unxtasiwixa ukaxa:

Poetizados y politizados, multiclasistas e indignados, más de 10 mil personas marcharon de la explanada de Bellas Artes al Zócalo de la Ciudad de México para protestar por los efectos de la guerra contra el narcotráfico, al mismo tiempo que otros 8 mil ciudadanos, encabezados por el poeta y periodista Javier Sicilia, protestaron en Cuernavaca, el epicentro de esta protesta simultánea, a raíz de la ejecución de 7 jóvenes el pasado 28 de marzo en Temixco, Morelos.

“¡Fuera Calderón! ¡Fuera Calderón!”, gritaron durante su paso los ciudadanos convocados en las últimas 36 horas que se reunieron en un templete improvisado, frente a Palacio Nacional, en el Zócalo de la Ciudad de México. Reclamos similares se escucharon en Monterrey, Mérida, Guadalajara y decenas de ciudades más donde se escuchó el grito de protesta.

Kulirat, tunka waranqa jaqinakaw unxtasiwayapxana khaysa Bellas Artes Mixiku markana narkutrafiku tuqit arusiñataki, ukhamarakiw kimsa warnqa markachirinakawa arusiwayapxatayna sikt'ir irnaqirimp p'iqinchata, kuirnawaka tantachawi ukhana, akax paqallqu waynanakampiw qalltawayatayna nayririr pä tunk kimsaqallquni achuqa phaxsitxa.

“Mistsum Calderon! ¡mistsum Calderon!” sasaw arnaqhapxatana, kunawsatix jupanakax sarapkana unxtasiwiru Mixiku marcanx. Pachp arunakarakiw ist'asina Muntiriy, Mirida, Guadalajara ukat juk`api markanakanas.

Mexicanos protestando contra la violencia en el Zócalo en Ciudad de México. Alberto Millares, Copyright Demotix

Yaqha tuqitx, administrador blog tuqix México Sí ukxatw arst'awayarakitayna, muspaña arunaka aka unxtawinakatxa, ukat qhanañchawayatanawa kunatix janiw guwirnu tuqitakiti jan ukasti nuwasiñ tuqitatapa aka unxtasiwinakax sasa:

¿Por qué la marcha? ¿Se acaban de dar cuenta de que existe el crimen organizado que ejerce una violencia estúpida contra nosotros? ¿Y cuál es la solución? ¿Salir la sociedad a la calle a comunicar que está en contra de la violencia? Creo que todo eso no sirve de nada, la violencia es ejercida por sicarios carentes de una formación social, tipos sin estudios la mayoría de las veces, drogadictos, alcohólicos, gente deshumanizada para los que asesinar a alguien es como cuando un vendedor hace una venta. Los sicarios son pagados por sus líderes, tipos a los que tampoco les interesa la sociedad excepto para extraernos dinero. Al momento de la marcha los sicarios estaban borrachos o drogados, los capos felices porque habían logrado el impacto que querían, tener atemorizada a la población. Si la gente está asustada, será más fácil extorsionarlos, secuestrarlos y sacarles más dinero.

¿kunats aka unxtasiwixa? ¿Amuyt`asiptati jiwayan amtat utxatapa jiwas tuqi? ¿ Kunas askichawixa? ¿Markachir mistsuñapa kallinakar yatiyir nuwasiñ tuqita? Amuyt`twa ukax janiw kuntakis walikiti, aka nuwasiwix apnaqatawa jaqinak jiwayirinakamp jan yatiqañ utar saririnaka, jilpach alkul umirinaka jiwayiri yaqhanakataki. Aka jiwayir jaqinakax payllawi p'iqinchirinakamp churatawa, jan yatir ni muniri markxa qullqi apsuriki. Unxtasiwinx aka jaqi jiwayirinakax umatasipkanawa kunatix jupanakax munapxanwa justxasiñap markachirinakax. Kunapachatix jaqinakax justxatapxi ukhax, janiw chamakaniti qarintañaxa, lunthataña ukamaraki qullq apsuñasa.

Ukhamaw tukuyawayxi arst'atapaxa, aka bluguer tuqitxa, ullirinakapar mä jawst'awimpi:

No podemos dejarle la solución total de la inseguridad al estado, debemos involucrarnos y no esperar a que nos maten un hijo para empezar a protestar.

Janiw jaytsnati q'alpach askichanxa aka jan walt'awitx markatuqiruxa, arsuñasawa jan suyañkam ma wawaru jiwañapkama

.

Akanx mä mayanakakiw unxtasir jaqinakan arsuwinakapax suxta llamayu phaxsinxa Mixiku markana. Kunatix janiw yatiskiti kunats unxtasiwipxi qhiti tuqisa ukat kunas lurasini. Ukhamarakiw wali kusawa yatiña kunjams markax mistsuni nayraqataru aka jan waliwitxa ukhamarakiw aka jutir maranxa yaqha prisidintiruw ajlliñaxani kunatix jaqinakaw amuyt'apxani partido poder ukar ajlliñs jan uksti pachpaskañapatakisa.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.